Als oude mensen overlijden, telt de groep nabestaanden vaak kleinkinderen of zelfs achterkleinkinderen. Het raakt me elke keer hoe zij in de uitvaartbijeenkomst uiting geven aan hun verlies. Hoe zij vertellen wat opa of oma voor hen betekende.
Soms in de vorm van een zelf gezongen lied, een stukje spelen op een gitaar, klarinet of piano. Het geeft niks als dat wat hapert, hun liefde komt altijd over.
Volwassen kleinkinderen vertellen vaak een heel verhaal. Bijv. over logeerpartijen bij opa en oma, of dat ze op woensdagmiddag vaak kwamen oppassen.
Over oma’s kippensoep of wat ze verder aan lekkers kookte of bakte. Dat opa speelgoed voor hen knutselde, hun banden plakte of langs de lijn stond als ze voetbalden. Fietstochtjes die ze samen maakten. Grapjes en uitdrukkingen die altijd met déze opa of déze oma verbonden zullen blijven. Soms vertellen ze met dichtgesnoerde keel hoe oma of opa de laatste jaren onbereikbaar werd door dementie en hoe moeilijk ze het vonden om op bezoek te blijven gaan. Juist dán vind ik het zo mooi dat ze de overledene met hun mooie herinneringen in het licht zetten als volwaardige grootouder.
Tieners helpen elkaar vaak als ze iets willen zeggen. Of vinden dat ze het moeten doen maar het eigenlijk niet durven. Dan staat er een kluitje neven en nichten vooraan en doet één van hen namens allen het woord of schuiven ze één voor één dapper naar die microfoon. Een klein gedichtje, een leuke anekdote, een mooie herinnering, álles heeft een rituele waarde!
Wat jongere kinderen hebben een eigen vorm om uiting te geven aan hun verdriet. Ze geven bijv. een tekening, bloem of autootje mee in of óp de kist, ze beschilderen een kistvlinder of de kist zelf. Tijdens de uitvaart breekt een kind soms aan het einde van de bijeenkomst in hartverscheurend huilen uit en wordt liefdevol getroost. Omgekeerd komt trouwens net zo goed voor, als bijv. pappa na zijn eigen speech terug op zijn stoel het niet meer droog houdt.
Wat er ook gebeurt, het is áltijd van waarde dat kleinkinderen er bij zijn! Met of zonder tranen….
Als er kleuters zijn leg ik een fleecedekentje neer met wat knuffels en tekenspullen.
Zij kunnen niet zo lang stilzitten. Na een kwartiertje gaan ze meestal op de grond zitten kleuren. Dan zijn ze er tóch bij zonder hun ouders af te leiden.